Wat komt er kijken bij het bouwen van  een cleanroom

Geplaatst op 19-06-2023 door Expert | Cleanroom

Vraagt een productieproces of een opdrachtgever om te starten met een cleanroom, dan komt daar heel wat bij kijken. Het bouwen is één, zo weten we uit eigen ervaring; de vervolgstappen, waaronder ook cleanroomkleding valt, zijn minstens zo belangrijk. Daar moet tijdig over worden nagedacht.

Die cleanroom kleding was voor Lavans de aanleiding om zélf een cleanroom te laten bouwen. Cleanroom kleding moet immers steriel worden gewassen. Onze eerste cleanroom openden we in 2019; juni 2023 opent de tweede. Die is drie keer zo groot als de huidige. Ook beschikt deze over een autoclaaf die de in de cleanroom gewassen en verpakte kleding reinigt met stoom. Dit garandeert dat eventuele aanwezige sporen van micro-organismen alsnog worden gedood. Daarover later meer.

Als we aan tafel zitten om te praten over cleanroomkleding, delen we met plezier onze ervaringen en tips over het bouwen van een cleanroom.

Wat komt er kijken bij het bouwen van een cleanroom?

Een eigen projectteam van Lavans collega’s verdiepte zich in de materie en in de technologische wereld vol regelgeving. Ze selecteerden betrouwbare partners en zorgden ervoor dat het hele proces in goede banen werd geleid. Waar wij onze cleanrooms op maat hebben laten bouwen, zien we bij bijvoorbeeld start-ups dat er vaker voor een prefab variant wordt gekozen, zeg maar een box-in-box cleanroom.

Een cleanroom bouwen vergt een flinke investering in tijd, mankracht, opleiding én geld. Dat geldt ook voor de bijbehorende werkprocessen. Deze dienen worden aangepast en aangescherpt, net als de schoonmaak van een cleanroom én de werkkleding.

Wat is een cleanroom

In een cleanroom bevat de lucht van de werkomgeving zo min mogelijk stofdeeltjes en micro-organismen. Dit wordt mogelijk gemaakt dankzij een specifieke bouw, inrichting en HEPA-luchtfilters. Aanwezige deeltjes worden afgevoerd zodat deze geen belemmering vormen voor een clean productieproces. Installaties en geautomatiseerde controles zorgen voor een constante productie-omgeving. In de praktijk betekent dit dat de lucht 10.000 keer minder deeltjes bevat per m3 dan in de buitenlucht van een stad.

Daarmee ben je er echter nog niet. De mens is namelijk de grootste vervuiler. Strenge protocollen moeten ervoor zorgen dat er geen contaminatie kan plaatsvinden bij het aantrekken van cleanroom-kleding. De ketting is immers zo sterk als de zwakste schakel.

Wanneer heb je een cleanroom nodig / Waarom een cleanroom

Als er sprake is van kritische productieprocessen zoals bijvoorbeeld in de microtechnologie, voedingsmiddelenindustrie of bij farmaceutische bedrijven, dan moge duidelijk zijn dat dit dient te gebeuren in een ultraschone, geconditioneerde omgeving.

Maar het werkt ook andersom: een cleanroom medewerker die werkt met of wordt blootgesteld aan cytostatica t.b.v. medicijnen tegen kanker, dient op zijn beurt tevens beschermd te worden. Dat geldt uiteraard eveneens bij het werken met gevaarlijke, explosieve of licht-ontvlambare stoffen waarbij uiterste zorgvuldigheid betracht dient te worden.

Soms is het bovendien zo dat je als bedrijf genoodzaakt bent een cleanroom te bouwen om toeleverancier te blijven bij een opdrachtgever. Veelal een gevolg van de steeds strenger wordende kwaliteitseisen.

Een andere aanleiding voor deze pittige investering zijn de kansen die je ziet in de markt. Dat was bij ons, jaren geleden, ook het geval. Met de komst van cleanrooms, zagen wij een kans op het gebied van cleanroom kleding. De cleanroom wasserij van Lavans is geschikt voor ISO Klasse 5, 6, 7 en 8 en is gecertificeerd volgens normering EN ISO 14644.

Cleanroom normeringen en classificaties en cleanroom ISO

Werk je voor een hightech bedrijf of onderzoeksinstelling en ben je je aan het verdiepen in een te bouwen cleanroom, dan gaat er een nieuwe wereld voor je open. Er zijn daarbij twee hoofdtakken te onderscheiden: micro en GMP. Dan is er eigenlijk ook nog een derde categorie die er precies tussen valt: medical devices. Daaraan worden meer eisen gesteld dan aan de micro-omgeving, maar minder dan bij GMP.

  1. Micro
    Hierbij mogen er geen stofdeeltjes belanden op of in de producten. De microchips van ASML zijn daarvan een mooi voorbeeld. Maar ook het aanbrengen van een coating op skibrillen dient volledig stofvrij te gebeuren. De microtechnologie kent isoklasse 5 t/m 8. 
  2. GMP
    GMP, afkorting voor Good Manufactoring Practice, zie je vooral bij de farmaceutische industrie. Je kunt je voorstellen dat er niets mis mag gaan bij het maken van medicatie. Niet op het gebied van stofdeeltjes, niet bij micro-organismen. Medicijnen zijn er voor kwetsbaren; risico op besmetting moet zoveel mogelijk worden uitgesloten. GMP kent vier klasses: A t/m D. In onze nieuwe cleanroom kunnen we de hoogste klassen A en B aan.

Is de cleanroom eenmaal gebouwd, dan wordt deze jaarlijks doorgemeten en gekeurd ter behoud van de normering ISO 14644, en daarvan de laatste geüpdate versie. Bij deze meting brengen ze het aantal stofdeeltjes in de lucht in kaart. Ook opdrachtgevers komen een audit bij ons doen om te controleren of we voldoen aan hun strenge eisen.

Temperatuur en luchtvochtigheid/luchtstroom in een cleanroom

Ga je een cleanroom bouwen, dan is de luchtstroom essentieel. Bij Lavans hebben we een laminaire luchtstroom: de lucht maakt een geforceerde verticale beweging zodat eventuele stofdeeltjes niet gaan dwarrelen maar juist rechtstreeks op de grond komen. Daar zijn ze gemakkelijker te verwijderen. De afvoer van de lucht gaat vervolgens via luchtfilters aan de zijkanten. Het schoonmaken van een cleanroom is overigens een hele industrie op zich. Niet alleen de luchtstroom is van belang, ook de temperatuur en luchtvochtigheid dienen een vaste waarde te hebben ongeacht de weersomstandigheden.

Cleanroom kleding

Een belangrijk onderdeel bij ingebruikname van de cleanroom is ook de te dragen werkkleding. Je hebt daarbij de keuze uit kleding voor eenmalig gebruik en ‘gewone’ kleding. Disposable werkkleding is niet bepaald duurzaam en het draagcomfort is niet optimaal. Bovendien is de kans groot dat disposable cleanroom kleding duurder uitvalt dan kleding te laten wassen in een cleanroom omgeving.

Hoe vaak de cleanroomkleding dient te worden gereinigd hangt enerzijds af van de cleanroomklasse en het productieproces. Bij het ene bedrijf is dat bij elke betreding van de cleanroom; bij de ander een paar keer per week. Wat wel gelijk is, is dat er sprake is van een lucht- en/of omkleed-sluis waarbij je begint met omkleden in een ISO8 ruimte. Daarbij ga je stap voor stap over van de ‘vieze kant’ naar de ‘schone kant’.

Er zijn verschillende soorten cleanroomkleding: van coverall, tot jas, broek, maar ook sokken, onderkleding, kap en wasbare cleanroom laarzen die over de cleanroom veiligheidsschoenen worden aangetrokken. Lavans werkt zelf met een verhuur-wasconcept, maar heeft voor de cleanroom veiligheidschoenen een goede partner die de schoenen verkoopt. De cleanroom kleding van Lavans voldoet aan de laatste strenge eisen. 

De huur-was service van cleanroomkleding  

Kies je voor duurzaamheid, prettig draagcomfort en voordelig aanbod, dan kies je voor cleanroomkleding van Lavans. Reguliere cleanroomkleding is uit voorraad leverbaar. Onze cleanroomkleding koop je niet, maar huur je. Omdat het belangrijk is dat deze kleding goed zit, wordt bij aanvang van de samenwerking de maat gemeten. Is er op een later moment een grotere of kleinere maat nodig: geen probleem, dat regelen we.

De gebruikte cleanroom-kleding wordt vervolgens bij je opgehaald. We controleren de kleding voordat deze wordt gewassen. Deze wordt gerepareerd of vervangen indien nodig, zonder meerkosten.

De kleding wordt vervolgens in onze highcare cleanroom wasserij gereinigd. Het EN ISO 14644 gecertificeerd cleanroom proces verzekert je dat dit goed gebeurt zodat je veilig aan het werk kunt gaan. Je hebt er geen omkijken naar. Daar kun je op vertrouwen. Lavans voldoet aan de meest recente én strengste normen en richtlijnen. Ook het voorraadbeheer nemen wij je uit handen. Je wordt dus compleet ontzorgd.

Door te kiezen voor het huur-was-service van Lavans ben je niet alleen duurzaam bezig, maar weet je ook waar je aan toe bent. Lavans is groot, maar we zijn niet van de kleine lettertjes. We denken dan ook graag met je mee. We houden van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Daarmee onderscheiden we ons. Als familiebedrijf hebben we bovendien flexibiliteit, betrouwbaarheid en kwaliteit hoog in het vaandel staan. Zo werken we al sinds 1928, maar dan wel volgens de eisen van deze tijd. We zijn dan ook maar wat trots dat we in 2023 zijn verkozen tot ’s werelds beste wasserij!

Waar we voor overige sectoren werkkleding op maat kunnen maken, geldt dat slechts in beperkte mate voor cleanroomkleding. Als je elke afdeling echter een andere kleur wil geven, of je wil een rits of zak zetten op een bepaalde plaats, dan kan dat.

Ook kun je bij Lavans terecht voor een specifieke materiaalkeuze  Denk daarbij aan stoffen die bestand zijn tegen chemicaliën. Is er sprake van gas- en stofontploffingsgevaar, heeft dit ook invloed op de stofkeuze. Ook waterafstotendheid of antistatische stoffen zijn mogelijk.

Neem contact op voor meer informatie of download de cleanroom product folder.